هرچند دین مبین اسلام مؤمنان و مسلمانان را عزت داده (و‌لله العزه و لرسوله و للمؤمنین) و آنان را از پذیرش سلطه کفار که بسترساز خود‌باختگی می‌شود باز داشته است (لن یجعل‌الله للکافرین علی‌‌المؤمنین سبیلا) لیکن استعمار و استبداد داخلی با بهره‌گیری از شیوه‌های نفوذ و سلطه فرهنگی و عنصر سرکوب در طول زمان، روح خودباوری و اعتماد به نفس را که از مهم‌ترین عناصر هویت‌ساز فرهنگی جوامع جهان اسلام و سوم است، از آنها گرفتند.
امام‌خمینی‌(ره) با درک اقدامات و سیاست‌های استعماری و استبدادی از یک‌سو و آشنایی عمیق با آموزه‌های دینی، عنصر هویت‌ساز خودباوری را در ملت ایران و ملت‌های مسلمان و جهان سوم زنده کرد. در اینجا فقط برای نمونه جملاتی را از ایشان ذکر می‌کنیم؛ «اساس همه شکست‌ها و پیروزی‌ها از خود آدم شروع می‌شود. انسان اساس پیروزی‌ها و اساس شکست است. باور انسان اساس تمام امور است» (صحیفه نور، ج14، ص193). در جای دیگر می‌فرمایند: «باور کنیم که خودمان می‌توانیم، اول هر چیز این باور است که ما می‌توانیم این کار را انجام بدهیم. وقتی این باور آمد اراده می‌کنیم، وقتی اراده در ملتی پیدا شد همه به کار وامی‌ایستند، دنبال کار می‌روند» (صحیفه نور، ج14، ص78).