مهارت مطالعه
دریافت لینک مستقیم فایل صوتی مهارت مطالعه
به گزارش سارا ساویز معاونت پژوهش مدرسه علمیه الزهراء(س) اردبیل، به مناسبت هفته پژوهش کارگاه روش مطالعه موثر، برگزار گردید.
حجت الاسلام والمسلمین آقای خواسته داشتن شیوه مطالعه موثر و موفق را یکی از راه های موفقیت تحصیلی برشمردند و افزودند بسیاری از طلاب و محصلین تلاش و کوشش چشمگیری در علم آموزی دارند ولی نتیجه مطلوب برایشان حاصل نشده و درس فنی و ماندگار نمیگردد. علت آن است که اینان از روش مطالعه موثر و کارآمدی بهره نمیگیرند و از برخی مراحل لازم و واجب در مطالعه که سبب تثبیت و تعمیق مطالعه است، غافل هستند. بنابراین با معرفی یک شیوه مطالعه کارآمد و موثر و توضیح نکات کاربردی و ظرائف و دقائق آن نسبت به رفع این مشکل اقدام مینمائیم.
این روش مطالعه یک روش 6 مرحلهای است.
مرحله اول: پیش مطالعه(پیش مطالعه یک مطالعه سطحی و گذراست، نه یک مطالعه عمیق و دقیق. به عبارت دیگر روش ما در پیش مطالعه، خواندن به سبک روزنامهای است. سبک ما در خواندن روزنامه، خواندن سریع همراه با فهمیدن است. در پیش مطالعه نیز ما با سرعت و گذرا مطالعه میکنیم و سعی در فهمیدن داریم؛ البته ممکن است با سبک روزنامهای و گذری که در پیش مطالعه داریم بیش از 20- 30 درصد مطالب را خوب دریافت نکنیم که همین مقدار کافی و رضایت بخش است، زیرا ما در پیش مطالعه به دنبال فهم صد در صدی مطالب نیستیم، بلکه منظورمان آشنائی اجمالی با مطلب علمی و ورود در فضای مطلب علمی است.)مرحله دوم: طرح سئوال( این مرحله در واقع ادامه پیش مطالعه و تکمله آن است.
در این مرحله از مطالب پیش مطالعه شده که کاملا برای فرد حل و هضم نشدهاند چند سئوال طرح نموده که جواب انها را در ضمن بیانات استاد در کلاس دریافت خواهد نمود و اگر استاد به آنها اشاره نکند حق سئوال برای او محفوظ خواهد بود. برای این مرحله بیش از 5 دقیقه زمان لازم نیست و همان فوائدی که بر پیش مطالعه مترتب بود بر طرح سئوال نیز مترتب است.)
مرحله سوم: مطالعه دقیق( این مرحله شامل مطالعه بعد از کلاس میباشد که برخی از محصلین و طلاب از آن به پس مطالعه تعبیر میکنند و عبارت از یک مطالعه دقیق و عمیق میباشد که از اهمیت ویژهای در یادگیری و تعمیق درس برخوردار است. در این مرحله باید 5 قدم طی شود که عبارتند از:
الف ـ خواندن دقیق متن کتاب و سعی در ترجمه کردن آن
ب ـ استخراج محتوای علمی و دریافت پیام متن کتاب
ج ـ تفکر روی مشکلات و مبهمات متن و درس
د ـ مراجعه به شرح
ه ـ کاربردی کردن درس)
مرحله چهارم: خلاصه نویسی(در خلاصه نویسی سعی ما آن است که هر صفحه کتاب را در چند خط خلاصه نمائیم، زیرا در هر صفحه مؤلف بیش از یک یا دو پیام یا قاعده به ما منتقل نمیکند و بقیه مطالب توضیح همان پیامها است. بنابراین ما اصل پیام(قاعده یا مطلب مطروحه) را همراه با یک مثال نوشته و توضیحات اضافی را حذف میکنیم. البته خلاصه نویسی یک مهارت است که با تمرین و تکرار به تدریج بهتر شده و از جامعیت و مانعیت برخوردار خواهد شد. جامعیت خلاصه یعنی همه نکات مهم و اصلی در خلاصه نویسی آمده و چیزی جا نمانده است. مانعیت خلاصه یعنی زوائد در خلاصه نویسی حذف شده و از زیاده گوئی پرهیز شده است. با یک خلاصه نویسی خوب ما میتوانیم 100 صفحه کتاب را در حدود 20 تا 25 صفحه خلاصه نمائیم.)
مرحله پنجم: از حفظ گفتن(مباحثه)( مبدع روش مطالعه sq4r مرحله پنجم از مراحل این روش را، مرحله از حفظ برای خود بازگو کردن، نامیده است. یعنی فرد باید کتاب را بسته و مطلب مورد نظر را برای خود از خارج تبیین و تقریر نماید. با توجه به این که در حوزه مرحلهای به نام مباحثه داریم که مطلب را برای همبحث خود توضیح داده و تبیین و تقریر میکنیم، به جای مرحله برای خود از حفظ گفتن، برای همبحث از خارج تبیین کردن را قرار میدهیم و به این ترتیب مباحثه را به عنوان پنجمین مرحله از مراحل مطالعه قرار میدهیم.
از توضیحات فوق معلوم میشود در مباحثه باید کتاب بسته باشد و مطلب ابتدا از خارج توضیح داده شده و تبیین گردد. )
مرحله ششم: مرور کردن(باید توجه داشت که 5 مرحله اول مطالعه، مربوط به همان روز درسی است. اما مرحله ششم یعنی مرور کردن مربوط به روزها و هفتههای بعد است. مطالعه هر چقدر عمیق و دقیق هم که بوده باشد، حافظه بیش از چند روز قادر به حفظ و نگاهداری آن نخواهد بود و بعد از آن فراموش شده و هر چه زمان بگذرد خاک فراموشی بیشتر روی آن را میپوشاند. تحقیقات هرمن ابینگهاوس دانشمند آلمانی نشان میدهد آنچه که یاد گرفته ایم به مرور زمان فراموش می شود که میزان این فراموشی 24 ساعت پس از آموختن، در حدود 40 تا 50 درصد است و به همین ترتیب که زمان سپری می شود میزان این فراموشی بیشتر شده، به طوری که پس از گذشت چندین روز میزان فراموشی به 80 درصد (میزان یادآوری 20 درصد) می رسد. ابینگهاوس بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی افراد مختلف، منحنی فراموشی را ارائه کرد. او چاره خلاصی از مشکل فراموشی را در تکرار ومرور دانست.)